Οι πρώτοι αιχμάλωτοι που απελευθερωθήκαν από τις τουρκικές φυλακές επέστρεψαν στις 23 Σεπτεμβρίου 1974. Αμέσως κατέθεσαν (όπως και όσοι απολύονταν από τους Τούρκους κατά το επόμενο δίμηνο) ότι δεκάδες συγκρατούμενοι τους κρατούντο στις ίδιες φυλακές. Οι καταγγελίες τους για τα όσα διεπράχθησαν εις βάρος τους ήταν συγκλονιστικές. Είχαν υποστεί τα πάνδεινα: ταπεινώσεις, ξυλοδαρμούς, καταναγκαστικά έργα.
Επί αρκετές εβδομάδες οι Τούρκοι τούς περίφεραν σε πόλεις και χωριά της Ανατολίας, ως «τρόπαιο»της νίκης τους, ενώ ο όχλος απειλούσε να τους λιντσάρει πιο κάτω θα βρείτε ορισμένες καταγεγραμμένες μαρτυρίες στρατιωτών και αξιωματικών που επέστρεψαν.
1) Α.Φ., λοχαγός της Εθνικής Φρουράς: «Αιχμαλωτίστηκα στον Άγιο Γεώργιο Κυρήνειας, τη Δευτέρα 22 Ιουλίου. Μας μετέφεραν στον θύλακα, συνολικά 153 άτομα. Στη συνέχεια, μας πήγαν σε ένα καράβι και μας έριξαν στο αμπάρι χέρια, πόδια, μάτια δεμένα. Μας χτυπούσαν συνεχώς, καθ' όλο το εικοσιτετράωρο, φτάσαμε σε κάποια φυλακή της Τουρκίας 385 αιχμάλωτοι . Εκεί μας έκλεισαν σε κατασκότεινα κελιά. Μας έβγαζαν στην αυλή να πάρουμε αέρα κάθε 10 ημέρες. Αν κάποιος ζητούσε γιατρό, η συνταγή ήταν το γρονθοκόπημα. Η ζωή μας ήταν ανυπόφορη».
2) Σ.Ζ., Κύπριος καταδρομέας: «Αιχμαλωτίστηκα στην Κυρήνεια. Πρόλαβα και μπήκα σε κάποιο σπίτι, άλλαξα τη στολή μου με πολιτικά. Έτσι συνελήφθην ως πολίτης, όχι ως λοκατζής. Τους λοκατζήδες τους εκτελούσαν επί τόπου. Μας έριξαν σε ένα καράβι και μας μετέφεραν στις φυλακές Αδάνων. Έπειτα από ένα μήνα, μας πήγαν σιδηροδρομικώς στις φυλακές Αμάσειας. Καθ' οδόν, σε κάποια πόλη, οι κάτοικοι που έμαθαν πως θα περνούσαμε από εκεί, μας επιτέθηκαν με χασαπομάχαιρα και σίδερα για να μας δολοφονήσουν. Οι στρατιώτες που μας συνόδευαν όρμησαν εναντίον τους και με πολύ κόπο κατάφεραν να τους απωθήσουν».
3) Γ.Φ., πολίτης, από το Κάρμι Κuρήνειας: «Μας μετέφεραν στη Μερσίνα, έπειτα στα Άδανα. Ήμαστε περίπου 450 άτομα. Πριν επιβιβαστούμε στο τρένο, στρατιώτες και αστυνομικοί μας χτυπούσαν με κλωτσιές και με τους υποκόπανους των όπλων τους. Σε κάθε σταθμό όπου σταματούσε το τρένο, οι κάτοικοι μας έφτυναν, μάς έβριζαν και μας απειλούσαν πως &α μας κόψουν τον λαιμό. Σε μία περίπτωση, το αφιονισμένο πλήθος όρμισε εναντίον μας. Με τα πολλά, φτάσαμε στην πόλη της Αμάσειας».
Σύμφωνα με μαρτυρίες από άτομα που επέστρεψαν, η πορεία των αγνοουμένων εντός της τουρκικής επικράτειας οδηγείτο σε δύο γενικές κατευθύνσεις. Μια ομάδα κατευθύνθηκε προς την δύση (από την Κυρήνεια στη Μερσίνα, στα Αδανα, στο Τοκάτ και στο Ντενιζλί) και μια άλλη προς την ανατολή (από την Κυρήνεια στη Μερσίνα, στα Άδανα, στο Καχραμάν Μαράς, στην Αμάσεια, στο Καρς και στο Βαν). Το πιο συγκλονιστικό από όλα ήταν ότι, όσοι επέστρεψαν ανέφεραν την ύπαρξη των υπολοίπων, οι οποίοι αγνοούνται μέχρι σήμερα. Οι Τούρκοι αρνήθηκαν κατ' επανάληψιν ότι μετέφεραν αιχμαλώτους στη χώρα τους και παρεμπόδισαν τη διεξαγωγή ερευνών στην Τουρκία και την κατεχόμενη Κύπρο. Όμως τους Τούρκους τους διαψεύδουν δεκάδες μαρτυρίες και ντοκουμέντα, τα οποία σας γνωρίζουμε πιο κάτω :
Τον Δεκέμβριο του 1974, η Διεθνής Αμνηστία απέστειλε επιστολή προς τον πρωθυπουργό Μπουλέντ Ετσεβίτ, ζητώντας εξηγήσεις για τους αιχμαλώτους. Δεν έλαβε ποτέ απάντηση. Στο μεταξύ, οι οικογένειες των αγνοουμένων συνέστησαν δύο επιτροπές, μία παγκύπρια και μία για τους αγνοουμένους από την Ελλάδα.
- Το 1976 δημιουργήθηκε ερευνητική επιτροπή υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, η ύπαρξη όμως της οποίας επισημοποιήθηκε το 1981, λόγω της εσκεμμένης κωλυσιεργίας της Αγκύρας, που παρεμπόδιζε συνεχώς τη διενέργεια επιτόπιων ερευνών. Την ίδια στιγμή οι Τούρκοι με συνεχείς δηλώσεις τους, αρνιώντουσαν την ύπαρξη αιχμαλώτων.
- Το 1989, ο Ραούφ Ντενκτάς δήλωσε: «Δεν υπάρχουν Ελληνοκύπριοι αγνοούμενοι, ούτε στην Κύπρο ούτε στην Τουρκία. Οι Ελληνοκύπριοι προπαγανδιστές δημιούργησαν τέτοιες ιστορίες. Οι αγνοούμενοι σκοτώθηκαν, είτε στις συγκρούσεις του πραξικοπήματος, μεταξύ τους, είτε κατά τις μάχες με τους Τούρκους».
- Τον Μάρτιο του 1996, ο Ραούφ Ντενκτάς, δίνοντας συνέντευξη στον ιδιωτικό κυπριακό τηλεοπτικό σταθμό «ΣΙΓΜΑ», επανέλαβε συχνά αυτούς τους ισχυρισμούς που αναφέρθηκαν πιο πάνω, μέχρι την στιγμή που ομολόγησε ότι πολλοί αγνοούμενοι δολοφονηθήκαν από Τουρκοκύπριους ατάκτους. Αρνήθηκε όμως ότι είχαν πραγματοποιηθεί εκτελέσεις από τον Τουρκικό Στρατό (όπως είχε συμβεί στις περισσότερες περιπτώσεις). Αρνήθηκε επίσης την αποδεδειγμένη μεταφορά και ύπαρξη αιχμαλώτων στις φυλακές της Τουρκίας.
- Ο εκπρόσωπος του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών lνάλ Μπατού δήλωσε: «Δεν υπάρχουν αγνοούμενοι, ούτε στην Τουρκία ούτε στην Κύπρο. Οι Έλληνες εκμεταλλεύθηκαν ένα ανθρωπιστικό πρόβλημα για πολιτικούς λόγους».
- Ένα έτος αργότερα ο Τουργκούτ Οζάλ, ο τότε πρω&υπουργός, μιλώντας στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης στο Στρασβούργο, επανέλαβε μονότονα ότι δεν υπήρχαν αγνοούμενοι. Όμως οι αιχμάλωτοι που μεταφέρθηκαν στα κάτεργα της Ανατολίας, δεν ήταν ότι «αγνοούντο» από την Τουρκία, αλλά και από την ίδια την Ελλάδα.
Το τουρκικό επιχείρημα περί μη ύπαρξης αγνοουμένων στην Τουρκία κατέστη διάτρητο από δεκάδες μαρτυρίες, Επίσης, σαθρό αποδείχθηκε το επιχείρημα, σύμφωνα με το οποίο, όλοι όσοι αγνοούνται, φονευθήκανε στις μάχες. Δυστυχώς για τους Τούρκους, υπήρξαν πολλές και αδιάσειστες μαρτυρίες, η διασταύρωση των οποίων στοιχειοθέτησε το σώμα του εγκλήματος, που ταλαιπωρεί έως σήμερα τις οικογένειες των αγνοουμένων.
Μέσα στα ντοκουμέντα που μας αποδεικνύουν την παράνομη μεταφορά και κατακράτηση αιχμαλώτων στην Τουρκία είναι και οι πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις:
1) Περίπτωση Χρηστάκη Λοϊζου: Ο πιο μικρός από τους αγνοούμενους , από το χωριό Παλαίκυρο, τότε ηλικίας 5 ετών. Στις 17 Αυγούστου 1974 πυροβολήθηκε από Τούρκο στρατιώτη. Η μητέρα του, είδε για τελευταία φορά το παιδί της την επόμενη μέρα, σε ένα πρόχειρο νοσοκομείο. Στη συνέχεια, την πληροφόρησαν ότι το παιδί μεταφέρθηκε στη Λευκωσία, ενώ ο ίδιος ο Ντενκτάς δήλωσε στις 20 Ιανουαρίου 1975 ότι ο Χρηστάκης ζούσε και βρισκόταν σε νοσοκομείο της Αγκυρας. Το παιδί αγνοείται έως σήμερα, όπως και ο πατέρας του, Ανδρέας Λοϊζου.
2) Μαρτυρία Φρόσως Δήμου από τον «Αττίλα 2» : Η Φρόσω Δήμου έκρυψε στο σπίτι της, στο χωριό Βώνη, δώδεκα πολίτες και στρατιώτες, οι οποίοι εντοπίστηκαν από Τούρκους στρατιώτες και έγινε η σύλληψη παρουσία Τουρκοκύπριων. Όλοι τους αγνοούνται έως σήμερα.
3) Περιπτώσεις Λεοντίου Λεοντίου και Ανδρέα Κασάπη: Ο Γιώργιος Παπαλεοντίου μεταφέρθηκε στις φυλακές Αδάνων και Αμάσειας. Στις 23 Οκτωβρίου 1974, ημέρα της απελευθέρωσης του, ενώ εξερχόταν από τη φυλακή, άκουσε από παρακείμενο κελί κραυγές απόγνωσης: «Είμαι ο Λεόντιος Λεοντίου, μαζί με τον κουνιάδο μου Ανδρέα Κασάπη. Γιατί δεν μας στέλνουν μαζί σας στην Κύπρο;». Οι Λεόντιος Λεοντίου και Ανδρέας Κασάπης αγνοούνται έως σήμερα.
4) Περίπτωση Γιώργου Νικολάου: Υπηρετούσε ως ναύτης στον Ναυτικό Σταθμό Κυρήνειας. Τον Οκτώβριο του 1974, ο πατέρας του μίλησε τηλεφωνικά μαζί του. Ο Γιώργος τού είπε πως μαζί του, ήταν υπό κράτηση άλλοι 23 Ελληνοκύπριοι. Στη συνέχεια, θεάθηκε από τον πατέρα και την αδελφή του σε λεωφορείο στην Κυρήνεια, αλλά αγνοείται έως σήμερα.
5) Περίπτωση Μιχάλη και Ηλία Λάμπη: Τα δύο αδέλφια, 17 και 19 ετών αντίστοιχα, τους πιάσανε στις 13 Σεπτεμβρίου 1974 στο χωριό Χάρτζια Κυρήνειας. Μετά από δύο ημέρες, τους επισκέφθηκαν οι γονείς τους και συνομίλησαν μαζί τους. Από τότε αγνοούνται και οι δύο.
6) Περίπτωση Νίκου Γιαννακόπουλου: Ο Νίκος Γιαννακόπουλος από το Μουζάκι Καρδίτσας υπηρετούσε ως ανθυπασπιστής στην ΕΛΔΥΚ. Τον Μάιο του 1993 ένας οδηγός φορτηγού ενημέρωσε τις αρμόδιες ελληνικές υπηρεσίες ότι καθ' οδόν προς το Ιράκ τον συνάντησε, στην άκρη ενός τσιφλικιού, περιφραγμένου με συρματόπλεγμα. Ο Γιαννακόπουλος πρόλαβε να του πει ότι μεταφέρθηκε στις φυλακές Αδάνων μαζί με εκατοντάδες άλλους αιχμαλώτους. Ήταν ανάπηρος, με ένα πόδι. Αγνοούμενος.
7) Περίπτωση Παύλου Κουρούπη: Ο ταγματάρχης Παύλος Κουρούπης, διοικητής του 251 Τάγματος Πεζικού, αγνοείται από τις 22 lουλίου 1974, όταν οι Τούρκοι εξαπέλυσαν τη μεγάλη επίθεση τους κατά της Κυρήνειας. . Στις 27 Μαρτίου 1995, ο δημοσιογράφος Πέτρος Κασιμάτης αποκάλυψε στην εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος» το συγκλονιστικότερο, έως τότε, ντοκουμέντο. Η ΕΥΠ είχε εντοπίσει, μέσω ενός Έλληνα συνταγματάρχη ο οποίος προσποιείτο τον ιχθυέμπορο, έξι αγνοουμένους στο Μπολού της Τουρκίας και άλλους επτά στο Ντενιζλί. Ο συνταγματάρχης, ονόματι Γιαννόπουλος, μίλησε για λίγο με την πρώτη ομάδα, αφού δωροδόκησε τους δεσμοφύλακες. Όλοι τους ήταν σε άθλια κατάσταση. Ένας από αυτούς ήταν ο ταγματάρχης Παύλος Κουρούπης. Κατά τον Κασιμάτη, η ΕΥΠ οργάνωσε επιχείρηση απεγκλωβισμού τους, η οποία απέτυχε, και ένας από τους άνδρες που έλαβαν μέρος έπεσε νεκρός σε ανταλλαγή πυρών με τους Τούρκους. Ο συγγραφέας Ιωάννης Βαρνάκος γράφει σχετικά: «Στον σχεδιασμό της ΕΥΠ υπήρχε ειδικό κεφάλαιο για τον απεγκλωβισμό των αγνοουμένων. Εγιναν και επαφές με τα ειδικά τμήματα επιχειρήσεων της «Mossad». Απέμενε το τελευταίο σκέλος, η εκτέλεση της επιχείρησης. Όμως κάποιοι δεν &θέλησαν να διαταράξουν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις».
8) Περίπτωση Στυλιανού Καλμπουρτζή: Ήταν ο διοικητής της 181 Μοίρας Πυροβολικού αρχικό θεωρήθηκε νεκρός. Όμως, την 1η Αυγούστου 1974 έστειλε μήνυμα από τον σταθμό «Μπαϊράκ». Όπως επιβεβαιώθηκε 3 χρόνια αργότερα, το 1977, από έναν υπάλληλο του ΟΤΕ Σερρών με γραπτή αναφορά ο αντισυνταγματάρχης Στυλιανός Καλμπουρτζής ... φρόντισε και επικοινώνησε με την Ελλάδα και, στην προσπάθεια του αυτή, «έβγαλε» νούμερο Καβάλας και είπε: «Ειδοποιήστε στις Σέρρες τον γαμπρό μου Δημήτρη Τσιαούση πως είμαι αιχμάλωτος, τηλεφωνώ από Κωνσταντινούπολη».
Αυτές οι περιπτώσεις συσχετίζονται με δεκάδες παρόμοιες, που μας δείχνουν ότι οι Τούρκοι συνέχιζαν να κατακρατούν αιχμαλώτους, 32 ολόκληρα χρόνια μετά την εισβολή.
Υπάρχουν και άλλες ακόμα διαπιστώσεις και κινήσεις για τους αγνοουμένους που είδαν το φως της Δημοσιότητας και για το σύνολο των εγκλημάτων που διέπραξαν οι δυνάμεις της κατά την εισβολή τα οποίες αναφέρονται και τεκμηριώνονται ανατριχιαστικές περιπτώσεις φόνων, βιασμών, εκτοπίσεων και ωμοτήτων πάσης φύσεως από τις δυνάμεις Τουρκικές δυνάμεις :
1. Περίπτωση του φιλμ του BBC: Στις 4 Σεmεμβρίου 1974, το BBC προέβη στη λήψη αποκαλυπτκών σκηνών στις φυλακές Αδάνων. Στα στιγμιότυπα που κινηματογραφήθηκαν, αναγνωρισθήκανε αγνοούμενοι, όπως ο Χαράλαμπος Στεφανίδης, ο Ανδρέας Γεωργίου και άλλοι. Ελήφθησαν ακόμη στιγμιότυπα από τα τουρκικά ειδησιογραφικά πρακτορεία «VISNEWS» και «AKTUR», επίσης στις φυλακές Αδάνων. Οι προαναφερθείσες ταινίες προβληθήκαν στο Γραφείο Τύπου της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώπιον συγγενών των αγνοουμένων που αναγνώρισαν τουλάχιστον 30 δικούς τους ανθρώπους, οι οποίοι όμως αγνοούνται έως σήμερα.
2. Μηνύματα από τον ραδιοφωνικό σταθμό «Μπαϊράκ»: Δεκάδες Ελληνοκύπριοι έστειλαν μηνύματα στους δικούς τους μέσω του παράνομου ραδιοφωνικού σταθμού των Τουρκοκύπριων «Μπαϊράκ». Προφανώς οι Τούρκοι το επέτρεψαν, διότι τότε είχαν την πρόθεση να τους απελευθερώσουν. Μεταξύ αυτών οι οποίοι μίλησαν και απέστειλαν μηνύματα στους συγγενείς τους ήταν οι Γιώργος Μιχαήλ, Χρήστος Καλαποδάς, Γιώργος Χατζηκυριάκου, Κώστας Κωνσταντίνου, Γιώργος Γιωργαλλάς, Σωτήρης Ανδρέου . Όλοι τους αγνοούνται.
3. Περίπτωση φωτογραφιών στην εφημερίδα Μlλλιέτ: Στις 23 lουνίου 1976 η μεγάλης κυκλοφορίας τουρκική εφημερίδα «Μιλλιέτ» αποκάλυψε ένα σημαντικό ντοκουμέντο: μία σειρά φωτογραφιών που απεικόνιζαν τον εγκλωβισμό και τη σύλληψη πέντε ανδρών της Εθνικής Φρουράς από τουρκικά τεθωρακισμένα, κοντά στο χωριό Τζαούς. Επρόκειτο για τους: Κώστα Νικολάου, Γιάννη Παπαγιάννη, Αντώνη Κορέλλη, Φίλιππο Χατζηκυριάκου και Χριστόφορο Σκορδή,. Όλοι τους αγνοούνται.
4. Περίπτωση δημοσιεύματος της εφημερίδας «Έθνος»: Στις 13 Φεβρουαρίου 1988, η εφημερίδα «Έθνος» δημοσίευσε τα εξής: «Άδανα, Χριστούγεννα 1987. Λίγα χιλιόμετρα έξω από την πόλη, το αυτοκίνητο ενός Έλληνα ταξιδιώτη έπαθε βλάβη. Ξαφνικά, ένας άνθρωπος πατάχθηκε από τα συρματοπλέγματα ενός τσιφλικιού και φώναξε στον οδηγό: «Φίλε, με λένε Πιάστηκα αιχμάλωτος στην Κύπρο. Όταν γυρίσεις στην πατρίδα, ειδοποίησε τους δικούς μου πως ζω». Πριν ο οδηγός συνέλθει από την ταραχή του, τρεις φύλακες του τσιφλικιού φώναξαν τον Έλληνα αγνοούμενο πίσω». Ο οδηγός ανέφερε το περιστατικό και το όνομα. Πιστοποιήθηκε ότι ο άνθρωπος αυτός, με καταγωγή από τη Βόρεια Ελλάδα, (από τα Τρίκαλα Ημαθίας), ήταν όντως καταχωρημένος στους καταλόγους αγνοουμένων και ενημερώθηκε σχετικά η ΚΥΠ (τα στοιχεία του αγνοουμένου διατηρούνται στην εφημερίδα Έθνος).
5. Στις 10 lουλίου 1976 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διαβίβασε στην Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης μια έκθεση καταπέλτη εις βάρος της Τουρκίας, για το σύνολο των εγκλημάτων που διέπραξαν οι δυνάμεις της κατά την εισβολή. Η Επιτροπή διερεύνησε επί τόπου διάφορες καταγγελίες στην Κύπρο, τον Σεπτέμβριο του 1974, ενώ η Τουρκία αρνήθηκε να τη συνδράμει στην Έκθεση στην οποία αναφέρονται και τεκμηριώνονται ανατριχιαστικές περιπτώσεις φόνων, βιασμών, εκτοπίσεων και ωμοτήτων πάσης φύσεως, οι οποίες διαπράχθηκαν από τους «ειρηνοποιούς» του Αττίλα. Στο κεφάλαιο υπό τον τίτλο «Αιχμάλωτοι και Κρατούμενοι» αναφέρονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Η Επιτροπή θεωρεί ότι περισσότεροι από 2.400 Ελληνοκύπριοι συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια της τουρκικής στρατιωτικής δράσης». Η Επιτροπή διαπιστώνει ότι «περισσότεροι από 2.000 από αυτούς εξορίστηκαν στην Τουρκία και εκρατούντο στις φυλακές Αδάνων και Αμασείας... Πριν την επανάληψη των εχθροπραξιών, στις 14-08-1974 «Αττίλας 2», η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού (I.G.R.G.) εντόπισε 385 Ελληνοκύπριους στις φυλακές Αδάνων». Και το πόρισμα καταλήγει: «Η κράτηση Ελληνοκύπριων στην Τουρκία είναι καταλογιστέα ολοφάνερα στην Τουρκία, σύμφωνα με το άρθρο 5 της Σύμβασης της Γενεύης. Οι Ελληνοκύπριοι που εξορίστηκαν και κρατούνταν στις φυλακές της Τουρκίας, είναι ολοφάνερο ότι βρίσκονταν κάτω από τον πραγματικό έλεγχο των τουρκικών αρχών και, κατά συνέπεια, κάτω από τη δικαιοδοσία της Τουρκίας». Η Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είχε παρόμοια τύχη με εκείνη όλων των ανάλογων ντοκουμέντων. Η εξ Υπουργών επιτροπή ανέβαλε επανειλημμένα τη λήψη απόφασης και απέφυγε να δώσει συνέχεια και δεν κάλεσε καν την Τουρκία να δώσει εξηγήσεις και να άρει τις διαπιστωμένες παραβάσεις.
6. Αλλεπάλληλες προσφυγές της Κυπριακής Δημοκρατίας κατά της Τουρκίας την περίοδο 1974-78 δεν ευδοκίμησαν και αποτελματωθήκανε από διαδικαστικής πλευράς, λόγω της «συνεργασίας»των ελληνικών κυβερνήσεων, οι οποίες απαιτούσαν κατ' ουσίαν από τη Λευκωσία να επιδεικνύει κατανόηση και να μη προκαλεί προβλήματα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Δηλαδή, το θέμα των αγνοουμένων απλώς συντηρείτο, χωρίς να προβάλλεται η οιαδήποτε διεκδίκηση προς την Τουρκία. Με πρόσχημα τη διάσωση του διακοινοτικού διαλόγου στην Κύπρο και τη διατήρηση ενός ανεκτού κλίματος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, το ζήτημα ετίθετο σταθερά στο περιθώριο.
7. Τον Μάιο του 1978, π.χ., μία αντιπροσωπεία ξένων βουλευτών (Περιντιέ, Κράγκε) κατέθεσε πρόταση στο Συμβούλιο της Ευρώπης, ζητώντας την παραπομπή της Τουρκίας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, για τις ωμότητες που διέπραξαν τα στρατεύματά της κατά την εισβολή. Αμέσως η Αγκυρα κινητοποιήθηκε και «ξαφνικά» εμφανίσθηκε μία δεύτερη πρόταση, από τον Αυστριακό βουλευτή Κάρασεκ, η οποία εξίσωνε τους Έλληνες και τους Τούρκους, θεωρώντας αμφότερους εξίσου υπεύθυνους για τις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην Κύπρο.
8. Το 1982, με αφορμή το πραξικόπημα του Κενάν Εβρέν, πέντε ευρωπαϊκές χώρες προσέφυγαν κατά της Τουρκίας για συνεχείς καταπατήσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Η Ελλάδα αρνήθηκε να προσυπογράψει την προσφυγή. Σημειώνεται επιπλέον ότι στο θέμα των αγνοουμένων αναμίχθηκε έντονα η Διεθνής Αμνηστία, η οποία, όπως προαναφέρθηκε, απέστειλε το 1974 και το 1975 επιστολές στον Μπουλέντ Ετσεβίτ. Φυσικά ο «πρωθυπουργός της εισβολής» ουδέποτε απάντησε. Κατά μια περίεργη συγκυρία, την περίοδο 1974-78, αντιπρόεδρος της Διεθνούς Αμνηστίας ήταν ο Τούρκος Μουμτάζ Σοϊσάλ, κατά καιρούς σύμβουλος των Ετσεβίτ και Ντενκτάς, σκληρός κεμαλιστής και ένθερμος υποστηρικτής του αναθεωρητισμού της Άγκυρας στο Αιγαίο. Προκύπτει λοιπόν αβίαστα το ερώτημα: ήταν δυνατόν ο άνθρωπος αυτός, τον οποίο το καθεστώς Εβρέν ανέδειξε το 1994 σε υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας, να εργασθεί ως αντιπρόεδρος της Διεθνούς Αμνηστίας για την εξακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων;
9. Στις 22 Απριλίου 1983 ο ανεξάρτητος βουλευτής Στάθη Παναγούλης κατέθεσε μία και μοναδική ερώτηση στη Βουλή των Ελλήνων για το θέμα των αγνοουμένων. Επρόκειτο για εξαίρεση .
Ο Θεός αναπαύσει των ψυχές των αγωνιστών της ΕΟΚΑ και αυτών των αγνοουμένων που δεν ζουν . Η θέσης μας είναι , η ελληνική πολιτεία μέσα από τους χειρισμούς των κυβερνήσεων , ας διατηρήσουν την μνήμη των ζωντανών αγνοουμένων , σε εγρήγορση, ίσως κάποιος από αυτούς να ζει.